Günümüzde birçok ülke kendi içinde birbirinden farklı azınlık gruplarını barındırmaktadır. Özellikle 20. yüzyıl başında emperyal devletlerin yıkılıp ulus devletlerin ortaya çıkmasıyla birlikte etnik, dinsel, dilsel ve ulusal azınlıklar kendilerini farklı bir ülke sınırları içinde azınlık olarak bulmuşlardır. Bu ülkelerin azınlık gruplarına bakışı da farklılık gösterebilmektedir. Kimi ülkeler, içindeki farklı grupları azınlık olarak kabul edip azınlık haklarını teminat altına alırken Çin gibi bazı ülkeler ise bu azınlıkların hak talep etmelerini engellemek, muhtemel bölünme ve çatışma tehdidine karşı farklı bir kimliğe sahip bu azınlıkları tanımamakta ya da uygulamada farklı hareket etmektedir. Bu da “azınlık” tanımlamasında genel bir kavram oluşmasını engellemektedir. Dolayısıyla azınlıklarla ilgili ülkelerin yaklaşımı, kendi çıkar ve manfaatlerine göre şekillenebilmektedir[1].
1933 ve 1944’te iki kez kısa süreliğine özgürlüğüne kavuşan Doğu Türkistan, 1949 yılında Çin’in merkezi gücünü toplamasıyla birlikte tamamen Çin hâkimiyeti altına girmiştir. 1955 yılında Doğu Türkistan da kendine has bir milliyet politikası uygulayarak “Sincan (Xinjiang) Uygur Özerk Bölgesi” adı altında birleştirerek özerk bir yönetim oluşturmuş ve bölgede yaşayan halkı Uygur, Kazak, Kırgız, Moğol gibi adlandırarak birbirinden ayırıp Çin birliğinin idamesi düşünülmüştür.
Çin, Doğu Türkistan bölgesini geçmişten günümüze kendi toprakları olduğunu iddia ederken Uygurlar ise kendilerini bu toprakların hem siyasi hem de kültürel olarak gerçek sahibi görmektedirler. Bu nedenle, genel anlamda Doğu Türkistan’da yaşanan sorunlar ve bu sorunların temelinde yatan Çin politikaları tartışılmaktadır. Bu çalışmada Doğu Türkistan’ın jeopolitik ve stratejik önemi ile meselelere yaklaşılmış olup, Çin’in Doğu Türkistan da yaptığı hak ihlalleri ele alınmıştır.
Abdurrahman GENÇLER | UGSAM Koordinatörü | Ocak 2019
Yazının tamamına ulaşmak için | Tıklayın
