Trump’ın ABD başkanlığına seçilmesinden sonra dünya kamuoyu gözünü ABD’nin İran’a uygulayacağı politikaya dikti. Zira Trump, seçim kampanyaları sürecinde İran’a karşı sert politikalar uygulayacağını, Obama’nın aksine nükleer antlaşmadan çekileceğini sık sık dile getirmekteydi.
Bu bağlamda başkanlık koltuğuna oturan Trump, ilk ziyaretini Suudi Arabistan’a yaparak burada Suudi prens Selman’ın yanı sıra BAE veliahtıZayed ve Mısır’ın darbeci Devlet Başkanı Abdulfettah Sisi ile bir araya gelerek bir küre zirvesi düzenledi. Bu zirve sonunda Obama döneminde gerilen ABD-Arap ilişkileri yeniden geliştirilirken İran’a karşı yeni bir cephe açılmıştı. Ayrıca kargaşa içinde bulunan Ortadoğu’yu yeni krizler beklemekteydi. Bu suretle bölgede Katar krizi ve Kürdistan bağımsızlık süreci devam etti. Bu krizlerle bölgede İran ve Türkiye zor durumda bırakılmak istenirken mezkûr ülkeler bu süreci sorunsuzca aşmıştı.
Bununla birlikte ABD nükleer antlaşmada kalma karşılığında İran’a 12 maddelik yaptırım şartı sundu. Genel olarak nükleer zenginleştirmeden ve bölgedeki Şii milislerin desteklenmesinden vazgeçilmesini içeren kararlara uymayacağını ilan etti. Buna karşılık 8 Mayısta canlı yayında yaptığı açıklama ile nükleer antlaşmadan tek taraflı çekildiğini ilan eden ABD, İran’a karşı yaptırım uygulayacağını açıkladı.
Bu süreç içerisinde ABD’nin tek taraflı yaptırım kararına göre bu ilk dalga yaptırımlar ile İran’ın dolar ya da altın gibi değerli emtialarla ticaret yapması engellenecek, ülkenin otomotiv ve havacılık sektörü ile iş yapılmayacaktı. Nitekim bu kararın ardından İran halkı psikolojik olarak etkilendi. Halk nazarında karamsarlık baş gösterdi. Tümen, dolar karşısında değer kaybederek her gün yeni bir rekor kırdı.
Bununla birlikte İran hükümeti Avrupalı devletlerle müzakere yapsa da başarılı olmadı. Siemens, Wolswogen, TOTAL gibi Avrupa’nın önde gelen firmaları İran pazarından çekilme kararı aldı. Ülke içinde protestolar, kepenk kapatma eylemleri yapıldı. Bu süreç içinde İran üzerinde baskılarını artırmak isteyen ABD yönetimi İran Eylem Grubunu kurarak kamu diplomasisi yoluyla devletlerin İran ile ilişkilerini sonlandırmaya yönelik faaliyetlerde bulundu.
Ali ŞAHİN | UGSAM Araştırmacısı | Kasım 2018
Yazının tamamına ulaşmak için | Tıklayın
